Czy kanały YouTube trzeba zgłaszać do KRRiT?

Czy youtuberzy muszą się wpisać do rejestru nadawców VOD? Kto musi płacić 1,5% na PISF? Czy rząd wprowadził podatek od YouTube’a (i TikToka)? Czy nowe prawo dotyczy platform czy kanałów? W sieci pojawiły się różne artykuły na ten temat – niestety w wielu przypadkach wprowadzające w błąd i generujące więcej zamieszania niż pomocnych porad.

Właśnie dlatego na bazie naszych bezpośrednich rozmów z KRRiT, analizy przepisów przez naszą kancelarię prawną oraz rozmów z innymi agencjami postanowiliśmy podzielić się tym co wiemy w temacie, co przekazaliśmy już naszym twórcom, a co uporządkować chcielibyśmy również tutaj i przekazać we w miarę przystępnej (a więc i skrótowej) formie. Wszystkie źródła i prawne zapisy dodajemy na końcu wpisu.

(edit: wpis będzie uzupełniany, jeśli pojawią się nowe informacje, a jeśli wśród czytelników mamy też amatorów prawa – będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi i ew. interpretacje tych najbardziej niejasnych przepisów)

Skąd to zamieszanie?

Już jakiś czas temu UE uchwaliła dyrektywę audiowizualną, do której swoje prawa dostosować muszą państwa członkowskie (więc na wstępie prostujemy pierwszy news– to nie rząd, KRRiT, czy inny polski organ jest za to odpowiedzialny – KRRiT odpowiada za prowadzenie rejestru). W konsekwencji tych zmian znowelizowano tzw. ustawę RTV, zgodnie z którą w Polsce od listopada 2021 istnieje obowiązek (wcześniej było to dobrowolne) wpisu do rejestru wszystkich nadawców treści audiowizualnych na życzenie (VOD).

Czy Youtuber to VOD?

Zgodnie z aktualnymi zapisami za nadawców VOD należy uznać także kanały YouTube, które spełniają określone przesłanki:

- są publicznie dostępne (czyli w zasadzie wszyscy youtuberzy),

- właściciel ma wpływ na to, co jest tam publikowane – prowadzi tzw. katalog (jw.),

- prowadzą kanał w ramach działalności gospodarczej (przy czym nie chodzi o zarejestrowaną jednoosobową działalność gospodarczą, ale zorganizowaną, powtarzalną działalność, która zarabia pieniądze).

Cytat z komunikatu KRRiT: Po spełnieniu w/w kryteriów za audiowizualne usługi medialne na żądanie mogą być uznane usługi świadczone przy wykorzystaniu platform udostępniania wideo np. tzw. kanały oferowane na platformie YouTube.

Innymi słowy – pod te zapisy podlega prawie każdy kanał na YouTube, który jest w programie monetyzacji (AdSense), regularnie publikuje i zarabia. Dlatego praktycznie wszyscy twórcy powinni zgłosić swój kanał do rejestru nadawców VOD.

‍

Co grozi za brak zgłoszenia?

Teoretycznie i zgodnie z prawem karą za brak wpisu do rejestru może być grzywna nawet do ok. 120 tys. zł. Czy KRRiT planuje karać wszystkich, którzy się nie zgłoszą, a wg powyższych zapisów powinni? Z naszych bezpośrednich rozmów z przedstawicielami KRRiT wynika, że RACZEJ nie… Są otwarci na dyskusję, chcą doprecyzować wytyczne, zdają sobie sprawę (przynajmniej już teraz po naszych rozmowach) ze skali całego zjawiska (szacujemy, że w Polsce jest ok. 40 000 kanałów YouTube uczestniczących w programie monetyzacji, więc potencjalnie spełniających kryteria), raczej mówią o upomnieniach, a nie karach, itd.

Otwartość i słowne deklaracje nie zmieniają jednak tego, jakie aktualnie obowiązuje prawo – a zgodnie z nim KRRiT ma możliwość nałożenia kar finansowych za niedotrzymanie obowiązku wpisu do rejestru i jeśli chce, może z niego skorzystać.

A czy to przypadkiem nie dotyczy tylko platform, czyli samego YT?

Inne przepisy dotyczą platform, inne nadawców działających na platformach – co jasno zostało określone w prawie. Dyrektywa obejmuje zarówno jednych, jak i drugich. Artykuły czy komentarze, w których autor twierdzi, że zmiany dot. tylko YT, FB, Playerów itp. itd. a nie kanałów – nie są zgodne z aktualnym stanem prawnym.

Obowiązek rejestracji vs obowiązki ciążące na dostawcach VOD

To jest bardzo ważna różnica, a niestety w wielu komentarzach i artykułach te dwie sprawy się kompletnie mieszają! Czym innym jest obowiązek rejestracji (obowiązek wpisu do rejestru kanałów YT spełniających ww. kryteria), czym innym obowiązki nakładane na największych dostawców VOD – od tych obowiązków jest sporo wyłączeń i wyjątków i nad tymi regulacjami również trwają jeszcze prace.

Innymi słowy – rejestrują się wszyscy dostawcy VOD (w tym kanały YT prowadzone w ramach działalności gosp.); a na bazie odrębnych przepisów ci najwięksi będą mieli szereg dodatkowych obowiązków – większość z nich kanałów YT może nie objąć.

Jakie obowiązki na nadawców VOD nakładają przepisy?

Obowiązki nakładane na nadawców VOD dotyczą:

- rozpoznawalności przekazów handlowych (czyli podobnie jak UOKiK – lokowania, publikacje sponsorowane itp. muszą być wyraźnie oznaczone i łatwo rozpoznawalne);

- zakazu reklamowania określonych produktów (np. alkohol czy wyroby tytoniowe);

- ochrony małoletnich (m.in. przez oznaczanie odpowiednich kategorii wiekowych; możliwe, że YT wprowadzi dodatkowe oznaczenia w niedalekiej przyszłości);

- promowania audycji europejskich; *

- ułatwień dla osób z niepełnosprawnościami (tu toczy się jeszcze wiele dyskusji, kogo ma w ogóle objąć ten obowiązek, jakie to mają być ułatwienia, itp.);

- raportowania do KRRiT i składania sprawozdań finansowych lub zeznań podatkowych (formularz możecie znaleźć tutaj. Pamiętajcie, że sprawozdanie należy złożyć do 31 marca 2023 r. Tu podajemy wzór, jak uzupełnić taki raport.

oraz (to obowiązek wynikający z Ustawy o kinematografii i ten zapis budzi najwięcej emocji i nieporozumień):

- opłaty w wysokości 1,5% przychodu uzyskanego z przekazów handlowych (czyli reklamy, lokowania, współprace z markami na kanale itp.) na rzecz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej; *

*BARDZO WAŻNE: zarówno z promowania audycji europejskich, jak i opłaty 1,5% zwolnieni są:

- mikroprzedsiębiorcy (czyli ci, którzy zatrudniają mniej niż 10 osób i mają mniej niż 2 mln euro obrotu netto rocznie);

lub

- kanały, których liczba użytkowników wszystkich treści na kanale rok wcześniej nie przekroczyła 84 295 (to 1% osób mających szerokopasmowy dostęp do internetu w PL; nie pytajcie na jakiej podstawie KRRiT chce weryfikować liczbę unikatowych użytkowników, do których dotarł dany kanał rok wcześniej – nie wiadomo).

To znaczy, że jeśli nie masz ponad 9 mln zł obrotu w ciągu roku (czego oczywiście bardzo życzymy!) – to raczej nie za bardzo jest się czym przejmować, jeśli chodzi o obowiązki nakładane na dostawców VOD, jednak przypominamy, że wpisać do rejestru zgodnie z prawem się trzeba.

Jakie obowiązki na Youtuberów nakładają przepisy?

Przepisy unijne nie są do końca dostosowane do polskiego prawa i trudno je egzekwować, jednak nie zwalnia to z ich przestrzegania. Według najnowszych informacji od KRRiT YouTuberzy są zobowiązani do wpisu kanału do rejestru. Nie obowiązują ich jednak pozostałe wymagania, które nakładane są na nadawców VOD.

Co dalej?

Jeśli macie jakieś pytania i wątpliwości, napiszcie do nas! Pomożemy Wam najlepiej, jak potrafimy.

kontakt@lifetube.pl

Źródła:

ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2020 r. z późn. zm., znana jako „ustawa RTV”);

ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o kinematografii (Dz. U. z 2021 r., poz. 1676);

dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynowania i niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych);

dyrektywa Paramentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 zmieniająca dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku;

komunikat KRRiT o obowiązku zgłoszenia o wpis do wykazów dla dostawców VSP i VOD z dn. 12.01.2022: https://www.gov.pl/web/krrit/obowiazek-zgloszenia-o-wpis-do-wykazow-dla-dostawcow-vsp-i-vod

komunikat KRRiT o podmiotach zobowiązanych do dokonania wpisu do wykazu audiowizualnych usług medialnych na żądanie https://www.gov.pl/web/krrit/informacja-przewodniczacego-krrit-w-sprawie-obowiazku-wpisu-do-wykazu-audiowizualnych-uslug-medialnych-na-zadanie